Dysleksja to odmienny sposób nabywania umiejętności czytania i pisania oraz ortografii o podłożu neurobiologicznym.

Termin dysleksja oznacza specyficzne trudności w nauce czytania. Mogą one wynikać z zaburzenia analizatora wzrokowego, co się przejawia trudnościami w rozpoznawaniu liter, lub z zaburzenia analizatora słuchowego – symptomem są trudności w wyodrębnianiu głosek w słowach. Czasami występują zaburzenia obu analizatorów: wzrokowego i słuchowego.

Powszechnie panuje przekonanie, że terminu dysleksja używa się tylko w szkole i odnosi się go wyłącznie do dzieci szkolnych. Mówi się o uczniu z dysleksją, dziecku dyslektycznym, klasie dla uczniów dyslektycznych. Niekiedy stosuje się określenia ryzyko dysleksji albo dziecko ryzyka dysleksji. Tymczasem dysleksja to termin opisujący nie tylko trudności dzieci, ale także problemy młodzieży i osób dorosłych.
Dysleksja to syndrom specyficznych trudności w czytaniu i pisaniu. Trudności te zmieniają się wraz z rozwojem dziecka – dlatego dysleksja nazywana jest dysleksją rozwojową. W węższym zakresie postaci dysleksji opisywane są również jako dysortografia i dysgrafia

Terminy używane najczęściej w treściach opinii poradni psychologiczno-pedagogicznych:
• dysleksja rozwojowa – zespół specyficznych trudności w pisaniu i czytaniu,
• dysleksja – specyficzne trudności w czytaniu, którym często towarzyszą trudności w pisaniu,
• dysortografia – specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (uczeń popełnia liczne błędy ortograficzne, chociaż zna reguły pisowni),
• dysgrafia – trudności w opanowaniu właściwego poziomu graficznego pisma (tzw. brzydkie pismo)

Nie każde dziecko, które źle czyta,
to uczeń z dysleksją!

Symptomy dysleksji

Ryzyko dysleksji w okresie przedszkolnym i wczesnoszkolnym:
Trudności w nauce czytania i pisania ujawniają się w szkole, ale już u dziecka w wieku przedszkolnym możemy zauważyć symptomy, wskazujące na ryzyko dysleksji. Oto one:
– opóźniony rozwój mowy (zaburzona artykulacja, mowa agramatyczna, wadliwe wymawianie głosek, wyrazów);
– opóźniony rozwój ruchowy; mała sprawność ruchowa, brak koordynacji ruchów, utrudnione utrzymywanie równowagi podczas jazdy na rowerku i hulajnodze, trudności z zapinaniem guzików, wiązaniem i przewlekaniem sznurowadeł;
– niechęć do zabaw manipulacyjnych;
– trudności z zapamiętywaniem nazw dni tygodnia, pór roku, nazw miesięcy, dłuższych poleceń, wierszyków, piosenek, a w szkole z nauką tabliczki mnożenia;
– trudności w odtwarzaniu wzorów graficznych, wykonaniem prostych układanek według wzoru;
– mylenie ręki prawej i lewej;
– wolne tempo wykonywanych prac, mała precyzja ruchów dłoni i palców;
– zbyt długo utrzymująca się obuoczność, pismo zwierciadlane;
– trudności z wyodrębnianiem słów ze zdania, podziałem słowa na sylaby i głoski (utrudniona analiza i synteza słuchowa);
– trudności z zapamiętaniem obrazu graficznego liter: p-b-d-g, l-t-ł, m-n-w;
– mylenie głosek zbliżonych fonetycznie: w-f, k-g, d-t, z-s, c-dz.
Wymienione objawy nie muszą występować jednoczenie u dziecka, ale stanowią wskazówkę dla rodziców, na co należy zwrócić uwagę. Powinny ich skłonić do zdiagnozowania problemu przed rozpoczęciem przez dziecko nauki szkolnej. Ważne jest wyrównanie startu szkolnego dziecka. Właściwa stymulacja funkcji odpowiedzialnych za prawidłowy przebieg nauki czytania i pisania może ułatwić dziecku funkcjonowanie szkolne. Dziecko ryzyka dysleksji nie musi bowiem być uczniem z dysleksją.

Dysleksja w starszym wieku szkolnym
Jeżeli uczeń w klasie trzeciej lub wyższej ma trudności w nabywaniu umiejętności czytania i pisania, może to oznaczać, że występuje u niego dysleksja rozwojowa. Ważna jest zatem znajomość jej objawów. Zaburzenia dyslektyczne mogą dotyczyć sfery wzrokowej, słuchowej bądź ruchowej. Nie bez znaczenia dla procesów uczenia się, są zaburzenia lateralizacji i orientacji przestrzennej. Zaburzenia te mogą występować w odniesieniu do jednej sfery lub łącznie – wówczas mówi się o głębokiej postaci dysleksji.
Jak rozpoznać dysleksję rozwojową?
W klasach starszych uczniowie z dysleksja mogą mieć różne trudności w opanowaniu treści programowych z poszczególnych przedmiotów nauczania. Oto przykłady typowych trudności w nauce. 

Język polski
– mylenie liter: b-p, d-g, t-d, z-s, c-cz, w-f, s-sz, i-j, k-g, m-n, o-a, u-w, nieróżnicowanie ę-em, ą-om;
– opuszczanie liter w wyrazach;
– zmiana kolejności liter w wyrazach;
– opuszczanie drobnych elementów liter i znaków diakrytycznych, opuszczanie znaków interpunkcyjnych;
– trudności w pisaniu wyrazów ze zmiękczeniami;
– popełnianie błędów ortograficznych mimo dobrej znajomości zasad pisowni;
– trudności w stosowaniu wielkiej litery;
– łączenie w jeden wyraz przyimków z rzeczownikami (np.: w domu);
– wolne tempo pisania i czytania;
– brak rozumienia czytanych treści;
– niekształtne, nieczytelne pismo;
– szybkie męczenie się ręki podczas pisania;
– trudności z nauką wierszy i fragmentów tekstów;
– błędy gramatyczne;
– wypowiedzi pisemne krótkie; gubienie wątku lub poruszanie kilku wątków jednoczenie;
– opuszczanie wyrazów, fragmentów zdań w pisaniu ze słuchu lub z pamięci

Matematyka
– problemy z rozwiazywaniem zadań z treścią z powodu słabego rozumienia czytanego tekstu;
– trudności z liczeniem w pamięci;
– trudności z podaniem wyniku bez zobaczenia działania;
– pomyłki w obliczeniach;
– niemożność opanowania tabliczki mnożenia;
– trudności z zapamiętywaniem definicji matematycznych;
– mylenie znaków, pojęć;
– trudności w nauce geometrii;
– problemy z rysowaniem wykresów, rzutów figur;
– trudności w obliczaniu objętości i powierzchni brył i figur złożonych;
– trudności w obliczaniu dłuższych równań i układów równań, pomyłki w zapisie obliczeń, pomijanie części działań
- mylenie linijek, opuszczanie danego składnika;
– lustrzane zapisywanie cyfr i liter;
– problemy z zapisem liczb dziesiętnych – lokalizacja przecinka;
– błędy w zapisie liczb wielocyfrowych i liczb z wieloma zerami;
– trudności w upraszczaniu zapisu równania i przekształcaniu go w pamięci;
– błędy w przepisywaniu;
– chaotyczny zapis działań matematycznych;
– mylenie indeksu dolnego i górnego;
– trudności w posługiwaniu się schematami, wykresami, diagramami;
– trudności w porównywaniu wzorów, wykresów i rysunków

Przyroda
– trudności z posługiwaniem się mapa i skala;
– kłopoty z orientacja na mapie i w nieznanym terenie;
– trudności w określaniu kierunków geograficznych, mylenie kierunków;
- problemy z posługiwaniem się kompasem i busolą;
– mylenie pojęć, zwłaszcza podobnie brzmiących;
– trudności w obliczaniu współrzędnych geograficznych;
– problemy z zapisywaniem jednostek

mgr Justyna Bartha

Na podstawie Programu Edukacyjno-Terapeutycznego ORTOGRAFFITI